سرمایه انسانی دانش بنیان از مهم‌ترین سرمایه‌ها کشور است که می‌تواند به سرعت به ثٰروت و تولید پایدار تبدیل شود. همین ظرفیت کلیدی شایسته اعتماد برای حمایت مالی شرکت‌ها در قابل تسهیلات است.
پاژ نیوز | دانشگاه محل تولد اصلی سرمایه انسانی فناورانه به‌شمار می‌رود. اگرچه مراکز متعددی از پارک علم و فناوری گرفته تا مراکز رشد، شتاب دهنده و کارخانه‌های نوآوری نیز در این زمینه نقش روشنی دارند؛ لیکن همه اینها در یک بستر قانونی هوشمندانه و به روز باید عمل کنند تا با انعطاف‌پذیری خود هرگونه موانع در روند شکوفایی فناورانه را به سرعت مرتفع کند.
یکی از نهادهای اصلی که در بهبود بستر قانونی حمایت از رشد فناوری وظایف مهمی دارد، دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس است که با آسیب‌شناسی مسیرهای قانونی و اقدام قاطع در رفع آنها باعث می‌شود قطار خلاقیت ایرانی با سرعت هرچه تمام‌تر بر ریل مستحکم و قابل اعتمادی پیش ٰرود.
از همین جهت گفت‌وگویی با سید علی روحانی معاون دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس ترتیب دادیم تا نگاهی به رویکردها این مرکز در تسهیل شکوفایی فناوری کشور و تولید پایدار داشته باشیم.
رویکرد مرکز پژوهش های مجلس در ارتقاء جایگاه دانش‌بنیان‌ها به چه صورت است؟
یکی از اقدامات مهمی که توسط مجلس فعلی انجام شد ارائه طرح و و لایحه مهم در جهت حمایت دانش‌بنیان از جمله قانون جهش تولید دانش بنیان‌ها با حمایت دکتر
دکتر محسن دهنوی (نماینده تهران) بود. البته طرح‌های دیگری نیز در دستور کار مرکز پژوهش‌ها است مانند تامین مالی تولید دانش بنیان‌ها است.
چشم‌انداز این طرح‌ها برای خروج از اقتصاد نفتی به پشتوانه توان فناورانه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مرکز پژوهش‌های مجلس در این زمینه نقش مستقیم ندارد. نقش مستقیم در این زمینه در وهله اول برعهده معاونت عملی و بعد از آن نیز برعهده تعدادی از وزارتخانه‌ها همچون وزارت ارتباطات، وزارت صمت، وزارت اقتصاد، وزارت رفاه است که ارتباط خاصی با دانش‌بنیان‌ها دارند. در مرکز پژوهش‌ها تمرکز روی بیس قانونی و مرتبط با دانش‌بنیان‌ها، آسیب‌شناسی و زمینه‌سازی برای اصلاح است.
یکی از موارد آسیب‌شناسی در حوزه مالیات بود که در واقع نظام مالیات‌ستانی ما چه آسیب‌هایی را به‌طور خاص برای شرکت‌های دانش بینان ایجاد می‌کند. در همین جهت آسیب‌هایی نیز در حوزه فعالیت‌های بیمه‌ای انجام دادیم و فشارهایی که بیمه تامین اجتماعی به شدت بر روی شرکت‌های تولیدی به‌ویژه شرکت‌های دانش بنیان وارد می‌کند.البته در ادامه این رویکرد به‌صورت جدی به‌دنبال کشف نیازمندی‌های اصلاحی در این مواد قانونی بوده و هستیم. لذا می‌شود گفت پیش‌نویس‌های قانونی ناظر بر اصلاحات حوزه مالی یا حوزه تامین اجتماعی است.
در زنجیره تامین مالی چه روندی را برای تسهیل در نظر گرفتید؟
در حوزه تامین مالی ما نیاز به یک سری نهادهایی داریم که به‌طور خاصی تسهیل کننده نیاز تامین مالی شرکت‌های دانش بینان باشد. از رویکردهای پیشنهای بسته‌های ضمانتی در این زمینه است؛ ولی باید توجه داشت که همه شرکت‌های دانش بنبان نمی‌توانند به بانک مراجعه کرده وثیقه بگذارند.
از این جهت ما به وجه مهم دیگری از شرکت‌های دانش بنیان نگاه داشتیم که بسیار باارزش‌تر است. شرکت‌های دانش بنیان سرمایه انسانی خوبی دارند. نیرو‌های که از دانش خیلی خوبی برخوردارند که قدرت خودش را در ثبت پتنت‌ها و مواردی از این دست نشان می‌دهد. بنابراین باید سازوکاری داشته باشیم که بتواند سرمایه انسانی فناور را ارزش‌گذاری کند و این ارزش را مبنای وثیقه و دریافت تسهیلات قرار دهد.
پس یکی از فعالیت‌های تاسیس نهادهای لازم برای تامین مالی حوزه دانش بنیان‌ها است. البته فعالیت‌های مرکز پژوهش‌های مجلس درباره این موانع پایه چند بعدی است و تلاش برای رفع همه موانع در دستور کار است.
آیا دانشگاه‌ها می‌توانند نقش این نهادها را برعهده بگیرند و ارزش‌یابی نیروی انسانی را انجام دهند؟
دانشگاه‌ها تا حدی کارکرد متفاوتی دارند. من فکر می‌کنم دانشگاه در زنجیره تلوید فناورانه می‌تواند یک نقش جدی و مهم‌‌تری داشته باشد که در قالب استقلال در تامین مالی بروز پیدا می‌کند. یعنی تامین مالی دانشگاه‌های ما باید به سمت وابسته شدن به قراردادهایی برود که با صنعت و نهادهای دولتی می‌بندند.
دانشگاه از لحاظا مالی متکی باشد به پولی که از وزارت علوم دریافت می‌کند و آن را بین اساتید توزیع کند، شیوه مناسبی نیست. در این صورت هم دانشگاه ضربه می‌بیند و هم مانع پیشرفت فناوری می‌شود و هم موجب مختل شدن انگیزه توسعه شرکت‌های دانش بنیان می‌شود.
در حقیقت درجه استادی روی پروژه‌هایی تعریف می‌شود که دانشگاه از صنعت گرفته است. به‌عنوان مثال،استاد دانشگاه با پذیرش یک پروژه صنعتی ۵ ساله را گرفته است را به ۳ تز دکترای و ۳ تز ارشد و آنها را هدایت می‌کند تا به جمع‌بندی نهایی رسیده و تحویل کارفرما دهد. پول این دانشجویان نیز از طریق همین پروژه که از صنعت گرفته شده تامین میوشد.
دانشگاه باید درآمدزا باشد نه مرکز هزینه و متاسفانه هنوز این نگاه را در سیستم نداریم.
انگلیسی
