دانشنامه دفاع مقدس می‌تواند از محبوب‌‌‌ترین دایره‌المعارف‌های کشور باشد چرا که دفاع مقدس از جذاب‌ترین و درعین‌حال عجیب‌ترین فصول تاریخ ایران بعد از پیروزی انقلاب است.
پاژ نیوز | تصور اینکه یک مکتب فکری در کم‌ترین زمان ممکن بعد از تشکیل حکومت بتواند دست‌پروده‌هایی تحویل جامعه بدهد که با دستاوردهای خود جامعه جهانی را بارها بارها متحیر کند، بسیار رویایی است. لیکن این دستاوردها انکا ر نشدنی است و امروزه به‌عنوان تحولات کلیدی توسط کارشناسان و محققان در بزرگ‌ترین دانشگاه‌های دنیا مورد پژوهش و منبع تدریس به دانشجویان هستند. در طول چند دهه گذشته در ایران نیز شاهد برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای تحقق و ثبت این دستاوردها به‌صورت علمی و آکادامیک بوده‌ایم؛ لیکن با این همه هنوز در ایجاد یکی از پایه‌ای‌ترین بنیادهای پژوهش یا همان ایجاد مخزن یک‌پارچه مستند و قابل اعتماد موفقیت چندانی حاصل نکردیم. مخزن یک‌پارچه مستند در حوزه دفاع مقدس از این جهت برای فرهنگ ایرانی مفید است که می‌تواند به منبع قابل اتکایی برای ایجاد تولید محتوای مدرن و رسانه‌ای تبدیل شود. در حوزه تولید محتوا برای مقابله با هجمه رسانه‌های شرقی و غربی که به مدد غلو و اغراق گوش فلک را کر کرده؛ هیچ محتوایی جز روایت مبتنی بر حماسه‌های واقعی و تاریخی نمی‌تواند میدان‌داری کند. یکی از فعالیت‌های کلیدی که ما را به این آرزوی دیرینه و باارزش می‌رساند تکمیل دانشنامه دفاع مقدس است. به‌همین جهت گفت‌وگویی با سرهنگ جواد قاصد نظامیان مدیر دانشنامه دفاع مقدس استان خراسان رضوی ترتیب دادیم تا نگاهی به موانع تسریع و برنامه‌های حمایتی از پژوهشگران دایره‌المعارف دفاع مقدس داشته باشیم.
پاژ نیوز: برای اینکه دسترسی به منابع و اطلاعات پژوهش‌ها تسهیل شود و تحقیقات در زمینه دفاع مقدس عمیق‌تر و مستحکم‌تر شود چه رویکردی را در نظر دارید؟
من به شخصه خیلی به فرمایش سرلشکر باقری اعتقاد دارم که بیان می‌کنند، تمام اسناد باید در اختیار پژوهشگران و محققان قرار گیرد و اینکه هر سازمان و هر اداره‌ای اسناد را برای خودش نگه دارد، کار درستی نیست. باید این فرهنگ جا بیفتد که ان‌شاء‌الله تمام اسناد در حوزه شهدا، دفاع مقدس و محور مقاومت را بتوانیم در اختیار مخازن پژوهشی بنیاد قرار دهیم تا پژوهشگران این حوزه بتوانند در محیط کاملاً فرهنگی، بدون قرار گرفتن تحت مسایل سیاسی و نظامی بتوانند به تحقیقات خودشان ادامه دهند.
پاژ نیوز: چرا این جریان آزاد دسترسی به منابع دچار محدودیت شده است؟
ببینید حضرت آقا حدود ۲۲ سال پیش فرمودند: یک دایره‌المعارف تهیه کنید که مرجع شود. مهم آن است که یک مرجع می‌شود، منتهی یک چیز محکم و قوی و مستند و بدون تعارف باشد. درواقع ایشان در آن زمان به تمام مراکز فرهنگی دستور دادند که این دایره‌المعارف با این رویکرد نوشته شود. حال باید دید چه اتفاقی افتاده که هنوز این کار انجام نشده. ما، پژوهشگران و مجموعه مردمی در حوزه دفاع مقدس آماده هستیم تا این کار را به سرانجام برسانیم. همین الان ما ۱۲۰ نفر نویسنده داریم که ۴۲ نفر آنها به نویسندگان دانش‌نامه‌ای تبدیل شده‌اند و نکته مهم کار این است که این جریان به‌صورت فعالیت کاملاً مردمی در حال انجام است. ما از تمام مجموعه‌ها چه سازمان‌ها چه یگان‌های نظامی که آثار و اسنادی دارند، مخصوصا در حوزه شهدا، در خواست می‌کنیم این مدارک و میراث را اختیار پژوهشگران قرار دهند. شهدا جلوه عمومی از فرهنگ ایثار و شهادت و متعلق به همه مردم ما هستند؛ بنابراین نهاد‌ها و سازمان‌ها درهای مخزن‌ها و کشوهای اطلاعات‌شان را روی مجموعه‌های پژوهشی و دانش‌نامه‌ای باز کنند که محققین و پژوهشگران در قالب یک اصول و روش حرفه‌ای و مناسب بتوانند این اسناد و مدارک را استفاده کنند. باور بفرمایید خیلی از این مدارک در حال خاک خوردن است و می‌توان آنها را تبدیل به مقالات ارزشمند دانش‌نامه‌ای و تولید محتوا کرد.
پاژ نیوز: آیا برای استفاده از این اطلاعات برنامه‌ریزی یا شیوهای هم تدوین کردید؟
باتوجه‌به بررسی‌های که ما انجام دادیم حداقل یک بانک اطلاعاتی جامع و کامل در مجموعه استان‌ها وجود ندارد. تکامل این اطلاعات را می‌توان به‌صورت اشتراک‌گذاری در اختیار محقق قرار داد. یعنی هر نهاد نظامی و سازمانی که در روند تولید و جمع‌آوری این اسناد هستند، باید حداقل یک مخزن داده با استاندارد مشخصی داشته باشند که اطلاعات را بتوان از طریق به اشتراک‌گذاری یا اصطلاحا شیر کردن در اختیار داشت. هنوز این اتفاق نیفتاده و مقاومت‌هایی در این حوزه دیده می‌شود. پاژ نیوز: دلایل این مقاومت چیست؟ به دلایل مختلفی. به‌عنوان مثال یکی از دلایل آنها این است که برای جمع‌آوری اسناد و مدارک زحمت کشیدند؛ ولی باید در نظر گرفت که شهدا و رزمندگان ما بخشی از هویت ملی است و کسی نمی‌تواند آنها را مایملک خود کند و البته هر هزینه‌ای هم که در راستای جمع‌آوری این اسناد انجام شده توسط همین نظام بوده است. بنابراین رویکرد پسندیده این است که روند دسترسی به همه اسناد را هر چه بیشتر تسهیل کنند.
پاژ نیوز: آیا حمایت قانونی نیز در این زمینه وجود دارد؟
قانون ششم برنامه توسعه به این نکته اذعان دارد که بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس موظف است با همکاری سازمان‌های بنیاد شهید، بنیاد فرهنگی و اداره ارشاد و شهرداری حتی گردشگری و دیگر دستگاه‌های فرهنگی تا انتهای اجرای قانون برنامه درباره توسعه و تکمیل مراکز اسناد و مدارک دفاع مقدس و تدوین دانشنامه دفاع مقدس و تدوین تاریخ دفاع مقدس عمل کند.
پاژ نیوز: برنامه حمایتی بنیاد برای نویسندگان و پژوهشگران به چه صورت است؟
ما پذیرای هر نویسنده و پژوهشگری هستیم که علاقه داشته باشد در حوزه شهدا مقاله بنویسد. بسیار از این همکاری خوشحال خواهیم بود و با مراجعه یه به اداره کل دفاع مقدس خراسان رضوی، دپارتمان دانشنامه دفاع مقدس از برنامه‌های حمایتی خوبی در این زمینه برخوردار می‌شوند. یکی از این حمایت‌ها، به‌خصوص اینکه رویکرد ما تکیمل دانشنامه است، فرصت‌های آموزشی برای نویسندگان دایره‌المعارف است که با شیوه‌های پژوهشی رایج متفاوت است. خیلی از اساتید هستند که مقاله پژوهشی خوبی دارند؛ ولی در زمینه دانش‌نامه‌نویسی با مشکل مواجه شدند. یکی از علت‌های آن این است که خط به خط و پاراگراف به پاراگراف دایره‌المعارف دفاع مقدس باید مستند باشد. در هر صورت هر کدام از عزیزان علاقمند باشند، می‌توانند از آموزش‌‌های رایگان استفاده کنند و ان‌شاء‌الله مدارک معتبری را دریافت کنند. در عین اینکه نام آنها در این دانشنامه ارزشمند نیز درج خواهد شد که تنها مرجع قابل استناد در استان در حزوه شهید و شهادت دایره‌المعارف و دانش نامه دفاع مقدس خواهد بود. درعین‌حال چون شهدای عزیز ما منتی بر کسی ندارند از محل کمک‌هایی که از بخش‌های مختلف به تولید دانشنامه اختصاص پیدا می‌کند، پژوهشگران، نویسندگان و داوران ارزیابی حق‌الزحمه‌ای نیز دریافت خواهند کرد. البته ما کار در حوزه دفاع مقدس را کار تجاری نمی‌بینیم؛ بلکه دفاع مقدس یک گنجینه و ثروت ملی است که تا سالیان سال می‌تواند در بخش اغنای فرهنگی به ملت ایران خدمات دهد.
انگلیسی
