تلفات حوادث رانندگی و صدمات ناشی از آن چنان در دنیا مورد اهمیت است که از آن به عنوان جنگ جاده‌ها یاد می‌شود. این نام‌گذاری صرفا یک بزرگ‌نمایی نیست؛ چرا که طبق آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO) تنها در سال ۲۰۱۸، در هر ۲ ثانیه یک نفر در جاده‌های جهان جان خود را از دست داده.
پاژ نیوز | اگرچه رویکرد پیشگیری از حادثه در کشور ما به‌نحو غریبی مهجور و فراموش شده است و از این نظر باید هر سازمانی، به‌ویژه نهادهای مرتبط با آسیب‌های اجتماعی، دیدگاه جریمه کردن هنر نیست را سرلوحه کار خود قرار دهند؛ ولی نباید فراموش کرد این عبارت یک شعار نیست؛ بلکه بر اهمیت هنر پیشگیری بر پسگیری و دستگیری اشاره دارد.
سردار عباسعلی بهدانی‌فرد فرمانده انتظامی استان یزد با اشاره به اینکه خواب آلودگی عامل اصلی واژگونی وسایل نقلیه در مسیر‌های برون‌شهری یزد است بیان کرده: مشکلات اقتصادی نیز مزید بر علت و موجب شده تا یک راننده، چشمش باز باشد؛ اما مغزش فرمان درست را صادر نکند و موجب بروز حوادث ناگوار شود.
فرمانده انتظامی استان یزد با اشاره با اینکه جریمه کردن هنر نیست اظهار کرده است: امسال با هدف کاهش سوانح رانندگی در جاده‌های برون‌شهری این استان که اغلب به دلیل خواب‌آلودگی رخ می‌دهد، ۲ تن تخمه شور در میان رانندگان این مسیرها توزیع شد.
جنگ جاده‌ها ریشه در ۴ عامل دارد
تلفات حوادث رانندگی و صدمات ناشی از آن چنان در دنیا مورد اهمیت است که از آن به عنوان جنگ جاده‌ها یاد می‌شود. این نام‌گذاری صرفا یک بزرگ‌نمایی نیست؛ چرا که طبق آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO) تنها در سال ۲۰۱۸، در هر ۲ ثانیه یک نفر در جاده‌های جهان جان خود را از دست داده.
در جنگ جاده‌ها ۴ عامل انسان، جاده، خودرو و محیط نقش کلیدی دارند. به‌عنوان مثال کشورهایی که مستمر به حفظ جاده‌های خود با حفظ استاندارد بالا می‌پردازند و قوانین محکمی در استفاده از جاده دارند کم‌ترین میزان مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادفات را نیز تجربه می‌کنند.
جالب است بدانید که رویکردها در اجرای قانون می‌تواند بسیار متفاوت باشد و مثلاً در آلمان تنها ۳۰ درصد اتوبان‌ها محدودیت سرعت ۱۰۰ کیلومتر دارند و باقی اتوبان‌ها به اتوبان‌های بدون محدویت سرعت شناخته می‌شوند. جاده‌ها باتوجه‌به نقش قیر و آسفالت از این لحاظا عامل مهمی در ایران شناخته می‌شوند که کشور کهن ما رتبه نخست ذخایر نفت و گاز جهان را به نام خود ثبت کرده است و البته آلمان یکی از واردکنندگان نفت از ایران است.
خواب‌آلودگی عامل ۲۰ درصد تصادفات شبانه
در حوزه تصادفات جاده‌ای خواب‌آلودگی عامل مهمی در افزایش تصادفات است تا حدی که اکثر تصادفات در مبادی شهرها، زمانی که رانندگان تلاش می‌کنند باوجود خستگی و خواب‌آلودگی طی سفر، ۵۰ کیلومتر آخر را نیز با شتاب طی کنند، رخ می‌دهد. درعین‌حال خواب‌آلودگی عامل ۲۰ درصد تصادفات شبانه به‌شمار می‌رود. تحقیقات نشان می‌دهد که ادامه رانندگی در ساعات ۲ تا ۵ صبح باعث رشد ۵٫۶ برابری ریسک تصادف می‌شود و با خواب آلودگی این ریسک به ۸ برابر نیز افزایش پیدا می‌کند.
آنچه که باعث خواب آلودگی فرد می‌شود مقدار وقتی است که از زمان آخرین خواب وی گذشته باشد. البته افرادی که دچار کمبود خواب مزمن به دلایل مختلف هستند، این عارضه را شدیدتر احساس می‌کنند. همچنین باید به ساعت و عادت خواب روزانه افراد نیز توجه داشت که به ریتم سیرکادین معروف است. در‌نتیجه در رانندگانی که ساعت کاری نامنظم دارند یا در شیفت شبانه فعال هستند خواب‌آلودگی و عوارض آن تشدید می‌شود.
نکته مهم این است که احساس خستگی می‌تواند نتیجه فرسوگی در اثر تلاش فیزیکی و ذهنی باشد. خستگی را باید در لایه‌های مختلف زیستی، ذهنی و عینی بررسی کرد. در هر زمانی که شما نتوانید کارکرد و عملکرد ایده‌آل اندام فیزیولژیک، مغز و توان ذهنی خود را حفظ کنید می‌توانید به خستگی به‌عنوان یک مظنون نگاه کنید. درنظر بگیرید، در یک کیسه پلاستیکی کوچک یک لیوان شیشه‌ای معمولی را قرار دادید و آن را به یک بند انگشت اشاره دست خود درحالی‌که پشت دست شما به سمت زمین است آویزان کرده‌اید. دراین‌حال تلاش کنید با این وزنه و تنها با همان انگشت اشاره چند سانتی این وزنه را بالا بکشید و رها کنید. عملی ساده و سبک است؛ ولی وقتی این کار را چند بار تکرار می‌کنید برحسب آمادگی جسمانی و ذهنی خود متوجه می‌شوید که این کار هر دفعه سخت‌تر می‌شود.
هشدار ورود به آستانه خستگی و خواب‌آلودگی
با این اوصاف آنچه که در انسان باعث کاهش خواب آلودگی می‌شود کاهش این نوع فشارها، بی‌نظمی و بالا بردن آمادگی ذهنی و مغزی است. در غیر این صورت متدهای هشدار ورود به آستانه خستگی و خواب‌آلودگی می‌تواندبه عنوان راهکار دوم مدنظر قرار گیرد.
از این جهت شرکت‌های خودرو‌ساز به‌عنوان عامل کلیدی در پازل تصادف از دهه‌ها پیش به ساخت دستگاه‌های هشداردهنده دست زدند که با بررسی علائم فیزیولوژی از اندازه‌گیری نرخ ضربان قلب تا بررسی امواج مغزی (تکنیک EEG) به تحقیق عمیق در این وضعیت می‌پردازد. در عین حال روش‌های مبتنی بر عملکرد راننده (DF) مبتنی بر رصد حرکات خودرو در بین خطوط جاده و سنجش فرکانس انحرافات راننده از این قاعده، مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
با تحقیق عمیق سنسورهای بیشتر برای افزایش دقت سنجه این وضعیت به خودرو‌ها اضافه می‌شود و روش‌های بررسی ظاهر و حالت راننده با تکیه بر میمیک صورت و حتی فاصله پلک زن و بسته بودن پلک‌ها به این سازو‌کارها افزوده شده است. این خود مقدمه‌ای برای استفاده از بینایی ماشین در این وادی بود که البته با پیاده‌سازی دیگر روش‌های هوش‌مصنوعی شاهد خودروهای خودران در سرتاسر جهان هستیم.
این رویکردها نشان می‌دهد که نخبگان جهان در حال فارغ کردن انسان از وظیفه رانندگی یا حداقل کاهش نیاز به صرف انرژی انسان در حین این عمل هستند، تا نه‌تنها تصادفات ناشی از خواب آلودگی به صفر کاهش پیدا کند؛ بلکه اثر عوامل دیگر تصادفات همچون استفاده از گوشی همراه، خوردن و آشامیدن نیز ورق را به سمت کاهش این چالش مرگبار بگرداند.
با این شرایط و توجه‌به اینکه مشکل خواب‌آلودگی در رانندگی امر جدیدی نیست و اینکه شعار سال ۱۰۴۱ «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری شد، چگونه با متدهای پیشگیری با استفاده از تخمه شور به جنگ جاده‌ها می‌رویم مجهولی است پاسخی برای آن به ذهن خطور نمی‌کند.
انگلیسی
